Haiku no. 21, Toeslagaffaire
Datum: 10-12-2020, 07:00 uur
Uit: Wat bezielde het Ministerie van Financiën? (1)
De linker hand (Financiën) wilde niet zien wat de rechter hand (Binnenlandse Zaken) deed.
“Er manifesteert zich een pijnlijke onderscheid binnen de centrale overheid, in casu tussen het Departement van Binnenlandse Zaken (BZK) en het Ministerie van Financiën (MvF). Als de burger nog verwacht dat de centrale overheid een bestendige gedragslijn zou moeten tonen; dan brokkelt dat vertrouwen natuurlijk snel af als die eenheid in denken en doen niet bestaat. Ergo als het gedrag van twee departementen haaks op elkaar staat. Dat laatste is onrustbarend het geval”.
De Belastingdienst had horizontaal (controle) toezicht tot strategisch speerpunt geformuleerd.
“Bij het uitoefenen van toezicht op de maatschappelijke effectiviteit propageert BZK al sinds eind vorige eeuw de invoering van het zogenaamde horizontaal toezicht. De strekking daarvan is dat de stakeholders van een willekeurige organisatie geacht worden een zodanige invloed te kunnen uitoefenen op de doelstellingen, de functie, de structuur en het proces van die organisatie dat de doelmatigheid, effectiviteit en rechtmatigheid van het handelen van die organisatie kan worden geoptimaliseerd. BZK stelt vervolgens dat toezichthouders en besturen op de kwaliteit van dat horizontale toezicht zullen worden aangesproken. Het grote voordeel hiervan is dat het traditionele capaciteit intensieve verticaal toezicht zoals dat door de centrale overheid wordt uitgeoefend drastisch kan worden verminderd; men kan immers op dat decentrale horizontale toezicht steunen. De bestaande inspecties van departementen worden nu afgeslankt onder het vervangen van het directe toezicht door systeemtoezicht. De Belastingdienst heeft horizontaal toezicht zelfs als strategisch speerpunt geformuleerd; de operationalisering daarvan vindt momenteel plaats. De inspectielast bij bedrijven vermindert als het horizontaal toezicht aan de eisen voldoet. Tot zover lijkt het pais en vree; alles verloopt volgens plan”.
Maar de Belastingdienst had buiten de waard gerekend.
“Financiën, in het bijzonder de Auditdienst Rijk (ADR), trekt zich van het, ook door de WRR gepropageerde, horizontale toezicht weinig aan en profileert zich als een ware mastodont uit het tijdperk van het verticale toezicht. Met als argument afslanking van de Rijksdienst (2) doet het Ministerie van Financiën verwoede pogingen om het managementinstrument “operational auditing” naar zich toe te trekken. Terwijl juist operational audit hét ultieme instrument van horizontaal toezicht is!
Financiën bleek onverbiddelijk: haar interne waakhond werd de Belastingdienst ontnomen en vervolgens ondergebracht bij het Kerndepartement (3).
- Molenkamp, Arie. “Linker- en rechterhand van Rijksoverheid”; Tijdschrift Controlling, november 2010, blz.25.
- Bekker, R. “Hervormingsagenda Rijksdienst”; van de hand van “Programma Secretaris-Generaal Vernieuwing” de heer R. Bekker (op vrijdag 13 november 2020 door de Tijdelijke Commissie gehoord)
- Molenkamp, Arie. “Politiek verslikt zich in bezuinigingsoperatie auditfuncties”; Financieel Dagblad, 7 juni 2013 & “Naar een geloofwaardig auditmodel”; Tijdschrift Controlling, januari/februari 2011, blz. 31.
Auditdienst Rijk, Ministerie van Financiën. “Beantwoording van vragen over artikel in Het Financiële Dagblad”, 5 juli 2013, blz. 1 t/m 5.
Leon Willems & Pieter Couwenbergh. “Korte Voorhout 7 ligt sinds de kredietcrises op de berg Olympus”; Financieel Dagblad, 15 maar 2014.
Volgende bericht
Haiku no. 22, Haagse politiek
Vorige bericht
Haiku no. 20, Complotdenken, Covid-19